طبیعت‌گردی چیست؟ اصول، لوازم، تورها و راهنمای طبیعت‌گردی در ایران

طبیعت‌گردی بخشی از گردشگری محسوب می‌شود. در این نوع سفر، فرد به دامان طبیعت پناه می‌برد تا مدتی از روزمرگی به دور باشد و کمی خستگی در کند. طبیعت روحیه انسان را تازه می‌کند و انرژی دوباره به او می‌بخشد. طبیعت‌گردی انواع مختلفی دارد و به دسته‌هایی چون گردشگری اقلیمی، ساحلی، جنگلی، کوهستانی، کویری، آب‌گرم و ... تقسیم می‌شود. هریک از این موارد جذابیت‌های  خاص خود را دارند و متناسب با علاقه‌ی فرد انتخاب می‌شوند. در ادامه این بخش طبیعت‌گردی را تعریف می‌کنیم و اطلاعاتی در مورد اصول، لوازم، تورها و راهنمای طبیعت‌گردی در ایران در اختیارتان قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.

طبیعت‌گردی چیست؟

طبیعت‌گردی، بخشی از صنعت گردشگری است که در سال‌های اخیر رواج بسیاری پیدا کرده است. در این سفر فرد تصمیم می‌گیرد تا اوقات فراغت خود را در دامان طبیعت سپری کند و از دیدن جاذبه‌های طبیعی و چشم‌اندازهای بی‌نظیر آن لذت ببرد.

طبیعت‌گردی در دیگر نقاط دنیا با عنوان اکوتوریسم (Ecotourism) شناخته می‌شود. تفاوت طبیعت‌گردی با اکوتوریسم در قوانین آن می‌باشد.  بر اساس این قوانین، مسافری که این سبک از سفر را انتخاب می‌کند، باید تمام تلاش خود را برای حفاظت از محیط زیست بکار گیرد و به زندگی روزمره مردم محلی نیز لطمه‌ای وارد نکند. این قانونی است که انجمن بین‌المللی حفاظت از طبیعت در نشست جهانی اکوتوریسم سازمان جهانی جهانگردی، مطرح کرده است. چه خوب است اگر طبیعت‌گردی را انتخاب می‌کنیم، به قوانین اکوتوریسم پایبند باشیم و از محیط زیست و طبیعتی که از آن لذت می‌بریم، حفاظت کنیم.

 انواع طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی، بسیار گسترده است و گزینه‌های مختلفی را شامل می‌شود.  شما ممکن است یک سفر یک‌روزه به دامان طبیعت داشته باشید یا بخشی از سفر چند روزه خود را به گشت‌وگذار در طبیعت اختصاص دهید. در هر حال طبیعت‌گردی را در برنامه خود دارید. حتی اگر به یک بازدید علمی می‌روید یا در مسیر سفر خود سری به جنگل یا دریا می‌زنید، باز هم طبیعت‎گردی را انتخاب کرده‌اید. طبیعت‌گردی بر اساس مکان مورد بازدید به دسته‌های مختلفی تقسیم می‎شود که در ادامه به آن می‌پردازیم.

• گردشگری اقلیمی (Clima Tourism): اگر مکان موردنظر را متناسب با آب‌وهوا و شرایط اقلیمی آن انتخاب کنید، در واقع گردشگری اقلیمی را انتخاب کرده‌اید. به عنوان مثال اغلب افراد تابستان‌ها به مناطق ییلاقی سفر می‎‌کنند تا از آب‌وهوای خنک آن برخوردار باشند. 
• گردشگری ساحلی (Beach Tourism): دریا و سواحل آن یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های طبیعی هستند که در تمام دنیا طرفدار دارند. استان‌های شمالی و جزایر جنوبی ایران نیز از جمله پرگردشگرترین مناطق کشورمان محسوب می‌شوند و در تمامی سال مورد استقبال قرار می‌گیرند. آرامش ساحل و انواع بازی‏ها و تفریحات آبی مانند شنا، قایق‎رانی، موج‌سواری، جت اسکی و ... از جمله جذابیت‌های گردشگری ساحلی هستند.
• گردشگری کوهستان و برف (Snow & Mountain Tourism): کوه‌ها یکی از جذاب‌ترین بخش‌های طبیعت هستند که از دو جنبه ورزشی و تفریحی مورد توجه قرار می‌گیرند. اگر در فصل زمستان و سرما به کوهستان‌ سفر کنید این فرصت را دارید که به پیست‌های اسکی بروید و یک ورزش هیجان‌انگیز روی برف را تجربه کنید. کوهستان‌ها در تابستان مکانی مناسب برای صخره‌نوردی و کوهنوردی هستند.
• گردشگری جنگل (Jungle Tourism): جنگل‌ها از جمله پرطرفدارترین جاذبه‌های طبیعت هستند که در فصل‌های مختلف سال، خصوصا دو فصل بهار و پاییز، مورد استقبال قرار می‌گیرند. طبیعت سرسبز و زیبا و وجود گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری از جمله مواردی است که گردشگران و علاقه‌مندان را به سمت جنگل و پارک‌های جنگلی سوق می‌دهد.
• گردشگری کویر (Desert Tourism) کویرها مکان‌هایی هستند که دیرتر از جنگل و دریا موردتوجه واقع شده‌اند. این مسئله به دلیل شرایط آب‌وهوایی بیابان‌ها و نبود امکانات در این مناطق می‌باشد. البته کویرگردی در ایران در سال‌های اخیر طرفداران زیادی پیدا کرده و در دو فصل پاییز و زمستان مورد استقبال واقع می‌شود.
• گردشگری آب گرم (Hot water Tourism): آب گرم‌ها از دل زمین می‌جوشند و اغلب آن‌ها دارای املاح معدنی نیز می‌باشند. این آب‌ها به دلیل وجود این املاح، خاصیت درمانی داشته و مورد استقبال قرار می‌گیرند.

دسته‌بندی‌های دیگری از طبیعت‌گردی نیز وجود دارد که بر اساس مکان موردنظر، هدف مسافر از سفر، وسیله نقلیه، درجه سختی سفر و ... تقسیم‌بندی می‌گردد. گردشگری حیات‌وحش، گردشگری با دوچرخه و گردشگری کروز و کشتی، گردشگری ماجراجویانه و ... دسته‌های دیگری از طبیعت‌گردی هستند که هرکدام طرفداران خود را دارند.

اصول طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی با انواع دیگر سفرها متفاوت است. شما قرار است چند ساعت یا چند روز را در دل طبیعت سپری کنید و از تماشای آن لذت ببرید. بنابراین، باید با اصول طبیعت‌گردی آشنا باشید تا آسیبی به طبیعت وارد نکنید و باعث تخریب و نابودی مناطق بکر و زیبای دنیا نشوید. طبیعت‌گردی چند اصل بسیار مهم دارد که عبارتند از:

• برای ورود به طبیعت آماده باشید و هر آن‌چه نیاز دارید با خود ببرید. اگر قرار است شب را در طبیعت بمانید، لباس و وسایل گرم‌کننده به همراه داشته باشید تا مجبور به قطع شاخه‌ها و درست کردن آتش نشوید. یک اجاق غذاپز با خود ببرید تا بتوانید از آن برای پختن یا گرم کردن غذا استفاده کنید. برای روشنایی نیز چراغ‌های شارژی را به همراه داشته باشید. اگر به هر دلیلی مجبور به روشن‌ کردن آتش شدید، از چوب‌های افتاده بر روی زمین استفاده کنید و در هنگام برگشت نیز آتش را به طور کامل خاموش نمایید.  
• اگر قصد شب‌مانی و کمپینگ دارید، جای مناسبی را برای برپا کردن چادر انتخاب کنید. در صورتی که در کنار دریا یا دریاچه اتراق می‌کنید، فاصله مناسب را رعایت نمایید. اگر در مناطق جنگلی چادر می‌زنید، جایی را انتخاب کنید که پوشش گیاهی کمتری داشته باشد. سعی کنید خیلی از جاده فاصله نگیرید و منطقه را از نظر آب‌وهوایی یا وجود حیوانات وحشی بررسی کنید.
• هر چه با خود به طبیعت می‌برید، باید بگردانید. هیچ‌چیز نباید در طبیعت جا بماند. یک کیسه زباله به همراه ببرید تا پسماندهای خود را در آن بریزید. دقت داشته باشید که کیسه را با خود به شهر برگردانید و در سطل زباله بیندازید.
• مراقب حیوانات باشید و آرامش آن‌ها را برهم نزنید. به آن‌ها غذا ندهید و نزدیکشان نشوید. اگر قصد عکاسی دارید، بهتر است از دوربین‌هایی با لنز بزرگ‌نمایی استفاده کنید. دقت داشته باشید که شما وارد محل زندگی آن‌ها شده‌اید. پس به حیوانات احترام بگذارید و مزاحمتی برایشان ایجاد نکنید.
• اگر قصد طبیعت‌گردی حرفه‌ای را دارید، قبل از شروع سفر، با افراد باتجربه مشورت نمایید و نکات لازم را از آنان بیاموزید. بهتر است در چند سفر اول یک راهنما با خود به همراه داشته باشید. کمک‌های اولیه را بدانید و راه‌های مقابله را حیوانات وحشی را نیز یاد بگیرید. باید بدانید چگونه در طبیعت آتش روشن کنید یا برای خود پناهگاه بسازید. باید یاد بگیرید که در طبیعت آشپزی کنید یا در صورت نیاز آب آشامیدنی تهیه کنید.
• افراد معمولا به دلیل آرامش، طبیعت را برای سفر انتخاب می‌کنند. بنابراین، اگر در اطراف خود گردشگر دیگری می‌بینید، به حقوق آن‌ها نیز احترام بگذارید و آرامش طبیعت را به هم نریزید. رفتار مناسبی داشته باشید، بلند صحبت نکنید و اگر به موسیقی گوش می‌دهید، صدای آن را کم کنید.

لوازم موردنیاز برای طبیعت‌گردی در ایران

اولین قدم برای شروع طبیعت‌گردی، تهیه لوازم و تجهیزات موردنیاز است. این لوازم عبارتند از:

 کوله‌پشتی: اولین چیزی که برای طبیعت‌گردی نیاز دارید، کوله‌پشتی است. برای طبیعت‌گردی باید سبک سفر کنید و تمام وسایل خود را درون یک کوله‌پشتی جای دهید. دقت داشته باشید که کوله‌پشتی مناسب طبیعت‎گردی تهیه نمایید و به نکات مهم جهت انتخاب یک کوله‌پشتی خوب توجه کنید.

کفش مناسب: در طبیعت‎گردی از صخره‌ها و کوه‌ها بالا می‌روید، جنگل‌نوردی می‌کنید، از میان رودخانه و آب‌ها می‌گذرید و روی شن‌ها راه می‌روید. برای طی کردن این مسیرها نیاز به یک کفش خوب و مناسب دارید تا خسته نشوید و بتوانید با خیال راحت به راه خود ادامه دهید. بنابراین، در خرید کفش نهایت دقت را داشته باشید.

مسیریاب: نقشه کاغذی، قطب‌نما و مسیریاب‌های دیجیتالی از جمله ضروری‌ترین لوازم طبیعت‌گردی در ایران هستند که به آن نیاز دارید. باید بلد باشید نقشه را بخوانید و از جی‌پی‌اس استفاده کنید. دقت داشته باشید حتی در صورت داشتن  دستگاه‌های دیجیتالی، نقشه و قطب‌نما را فراموش نکنید. ممکن است امکان استفاده از گوشی موبایل یا دستگاه‌های دیگر را نداشته باشید یا باطری تمام کنید، اما نقشه و قطب‌نما همیشه در دسترس هستند و همه‌جا کار  می‌کنند.

غذای سبک: در کوله‌تان مقداری غذای سبک و انرژی‌زا قرار دهید تا در طول مسیر بتوانید از آن استفاده کنید. غذای شما نباید طوری باشد که فاسد شود. آجیل، خرما و میوه‌خشک انتخاب مناسبی برای سفر هستند.

لوازم آشپزی: اگر سفرتان چند روز طول می‌کشد، باید لوازم آشپزی نیز به همراه داشته باشید تا بتوانید غذای خود را تهیه کنید. برای این کار لوازمی را انتخاب کنید که حجم کمی داشته باشند و حمل آن‌ها راحت باشد.  فندک، اجاق گاز مسافرتی، بشقاب، قاشق، چنگال، لیوان، مایع ظرفشویی، دربازکن کنسرو، چاقوی همه‌کاره،  ماهی‌تابه و قابلمه سبک،  کتری، روغن، چای، ادویه‌جات، خشکبار و حبوبات  از این دست وسایل هستند.

لوازم بهداشتی: در طول سفر لوازم بهداشتی خود را فراموش نکنید. این لوازم جای زیادی نمی‌گیرند و به راحتی در داخل کوله پشتی جای می‎شوند. مسواک، خمیر دندان، نخ دندان، حوله، دستمال کاغذی، دستمال مرطوب، صابون، شامپو، ژل ضدعفونی کننده، کرم یا اسپری دفع حشرات، قرص مسکن و هر داروی دیگری که مصرف می‌کنید را به همراه داشته باشید. 

پکینگ کیوب: پکینگ کیوب از جمله لوازمی است که حتما به آن نیاز دارید. پکینگ کیوب برای جداسازی فضای کوله مورداستفاده قرار می‎گیرد و امکان دسته‌بندی لوازم و مرتب‌سازی آن‌ها را برایتان فراهم می‎کند.  .

چادر مسافرتی، کیسه خواب، ملحفه، زیرانداز، قمقمه آب، جعبه کمک‌های اولیه، نخ و سوزن، کاور ضد آب، عینک آفتابی، کرم ضدآفتاب، کلاه آفتابی، لباس اضافی، پاور بانک، چراغ قوه، فیلتر آب، کیسه زباله، سوت و مدارک شناسایی، وسایل دیگری هستند که به آن‌ها نیاز خواهید داشت.  علاوه بر این موارد، گزینه‌های دیگری نیز وجود دارند که متناسب با موقعیت سفر و مقصد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر به کوهنوری و صخره‌نوردی می‌روید، به کلاه ایمنی، قلاب، طناب، بست طناب، کمربند نجات، میخ کوهنوردی، چکش و ... نیاز دارید. در صورتی که مسیر شما برفی باشد باید مواردی چون راپل، چکش آلپان، تبر یخ شکن، کلاه توفان، گتر، کرامپون، پوتین، کارابین و لباس‌های گرم را نیز به همراه داشته باشید. مقصد خود را مشخص کنید و وسایل را متناسب با آن انتخاب نمایید. لباس باید مناسب فصل و مکان موردنظر انتخاب شود. سعی کنید لباس‌های ساده و سبک بپوشید. بهتر است بلوزتان آستین بلندی داشته باشد و از جنسی باشد که زود خشک شود.

تورهای طبیعت‌گردی در ایران

آژانس‌های مختلفی در نقاط مختلف ایران وجود دارند که تورهای طبیعت‎گردی را برگزار می‌کنند. اغلب تورهای طبیعت‌گردی در ایران یک‌روزه هستند. شما به راحتی می‌توانید تعطیلات آخر هفته خود را به طبیعت‌گردی اختصاص دهید و ساعات خوبی را در کنار یک تیم باتجربه و حرفه‌ای بگذرانید. تورهای یک روزه هزینه مناسبی دارند و به دلیل کوتاه بودن، بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. تنگه‌واشی، کویر مرنجاب، کویر مصر، روستای کردان، جنگل دوهزار، ییلاق فیلبند، روستای ماسوله، دریاچه چورت، دریاچه حوض سلطان، جنگل الیمستان، جنگل گیسوم، غار علی‌صدر، غار چال نخجیر، مرداب هسل و نمک‌آبرود از جمله محبوب‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی یک‌روزه در ایران هستند.

تورهای طبیعت‌گردی انواع مختلفی دارند. می‌توانید تورهای خانوادگی را انتخاب کنید و یک روز شاد و دوست‌داشتنی را در کنار خانواده خود بگذرانید. اغلب تورهای طبیعت‌گردی در این دسته تورها جای می‌گیرند. علاوه بر این، تورهایی هستند که چند روزه و در دل طبیعت برگزار می‌شوند. در این تورها شما چند شب را به صورت کمپینگ می‌گذرانید و از ساده‌ترین امکانات برخوردار هستید. پس باید شرایط همراهی با این تورها را داشته باشید.

درجه تورها نیز  باهم متفاوت است و بستگی به مقصد موردنظر و میزان سختی آن دارد. قبل از سفر اطلاعات لازم در مورد مقصد را به دست آورید. دقت داشته باشید که برخی از مقاصد نیاز به مهارت‌هایی چون صخره‌نوردی، شیرجه در آب، رودخانه‌نوردی و ... دارد. اگر آمادگی بدنی برای انجام این کارها را دارید و می‌توانید با مسافران دیگر همراه شوید، در تور ثبت‌نام کنید.

به این نکته نیز توجه داشته باشید که راهنمای طبیعت‌گردی باید با محیط کاملا آشنا باشد، اصول طبیعت‌گردی را بشناسد و بتواند مسافران خود را هدایت کند. پس در انتخاب تور دقت کنید تا سفری خوب و خاطره‌انگیز داشته باشید.

در این مقاله به طبیعت‌گردی پرداختیم و اطلاعاتی در مورد اصول، لوازم، تورها و راهنمای طبیعت‌گردی در ایران را در اختیارتان قرار دادیم. همان‌طور که می‌دانید ارتباط با طبیعت یکی از مهم‌ترین نیازهای انسان است. طبیعت ما را از زندگی روزمره و دنیای مدرن امروزی جدا می‌کند و آرامش را به ما برمی‏گرداند. بسیاری از خانواده‌های ایرانی روزهای تعطیل و آخر‌هفته‌ها به  پارک‌ها یا طبیعت اطراف شهر پناه می‌برند و از آرامش طبیعت انرژی می‌گیرند. حتی اگر برای چند ساعت به پارک بروید یا ناهار خود را در یک باغ نوش‌جان کنید، در واقع طبیعت‌گردی کرده‌اید. اگر دوست دارید مقاصد جذاب و جدیدی را برای طبیعت‌گردی انتخاب کنید، وب‌سایت کایت را مورد بررسی قرار دهید تا از شرایط و زمان برگزاری تورهای طبیعت‌گردی اطلاع یابید.