اکو توریسم چیست؟ همه چیز در مورد بوم گردشگری یا اکو توریسم

در دنیای امروز سفر کردن اهمیت ویژه‌ای دارد، افراد به قصد استراحت، به دست آوردن آرامش، لذت بردن از طبیعت و جاذبه‌های یک منطقه و بسیاری دلایل دیگر به سفر می‌روند، در سفر از مکان‌های مختلف دیدن می‌کنند، به معاشرت با مردم محلی می‌پردازند، از صنایع دستی آن منطقه بازدید و خرید می‌کنند و.... اما چندی است به این نکته توجه شده که در سفرها علاوه بر این موارد باید نکات دیگری مانند اقتصاد مردم محلی، حفظ محیط زیست و... نیز مورد توجه قرار بگیرد. از این رو ما سعی داریم در این مقاله به توضیح اکو توریسم یا بوم گردشگری بپردازیم که بر اصل حفاظت از محیط زیست، موجودات زنده، معیشت انسان‌ها و... بنا شده است، پس تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.

تعریف اکو توریسم (بوم گردشگری)

بنا بر تعریف انجمن بین المللی اکو توریسم (TIES) اکو توریسم یا بوم گردشگری نوعی از سفر است که در آن مسافر با حسی مسئولانه به مناطقی طبیعی سفر می‌کند که بکر، دست نخورده و نامسکون هستند و نکته‌ای که بیشترین اهمیت را دارد این است که در این سفر باید کمترین آسیب به محیط زیست وارد شده و رفاه، معیشت و وضعیت اقتصادی مردم محلی مورد توجه قرار بگیرد. در بوم گردی سفر باید به گونه‌ای انجام گیرد که نه تنها سعی بر این باشد که آسیبی به طبیعت وارد نشود و جنبه‌های منفی سفر به حداقل برسد، بلکه در حفظ و مراقبت از محیط زیست، رفاه جوامع محلی و بهبود کیفیت زندگی مردم، صرفه جویی در مصرف انرژی‌ها، کمک به بازیافت مواد، افزایش یکپارچگی فرهنگی و... نیز فعالیت‌هایی انجام گیرد. بوم گردشگری با طبیعت گردی از نظر مفهوم تفاوت زیادی دارند، چرا که طبیعت گردی هر گونه سفر به طبیعت است و در آن طبیعت برای استفاده‌ی انسان آماده می‌شود، اما در بوم گردشگری این انسان است که خود را برای استفاده‌ی درست از طبیعت و محافظت از آن تجهیز می‌کند.

تاریخچه اکو توریسم (بوم گردشگری)

به عقیده‌ی برخی اولین بار در سال 1980 واژه‌ی اکو توریسم به وسیله‌ی فردی به نام سبالوس لاسکورین استفاده شده است، او مسافرتی را که به منظور بررسی، مطالعه، لذت بردن و ستایش طبیعت و آشنایی با فرهنگ مردم محلی هر منطقه انجام گیرد، بوم گردشگری نامید. اما عده‌ای دیگر بر این باورند که هِزِر مدت‌ها قبل‌تر یعنی در سال 1960 بوم گردشگری را تعریف کرده و آن را رابطه‌ای میان گردشگر، طبیعت گردی، طبیعت، محیط زیست، مردم محلی و فرهنگ آن‌ها می‌داند.

اصول اکو توریسم (بوم گردشگری)

اکو توریسم بر پایه‌ی چند اصل بنا شده، این اصول باید رعایت شوند تا سفر انجام شده به عنوان اکو توریسم یا بوم گردشگری شناخته شود، طبق اصول اکو توریسم، فرد بوم گردشگر باید:

• سفرش به دل طبیعت باشد
• در حفظ و حراست از محیط زیست کوشش نماید
• به جانداران دیگر اعم از حیوانات، گیاهان و... آسیب نرساند
• در چگونگی برخورد با مردم محلی و حفظ شخصیت آن‌ها دقت کند
• نزد مردم محلی و مسافران دیگر از خود خاطرات خود و تجربیات مثبت به یادگار بگذارد
• در بهبود وضعیت اقتصادی و معاش مردم منطقه‌ای که به آن سفر کرده بکوشد
• برای بهتر شدن وضعیتِ طبیعتِ منطقه‌ای که به آن سفر کرده نهایت تلاش خود را انجام دهد
• به مردم محلی نزدیک شده و با واقعیتِ زندگیِ آن‌ها آشنا شود
• در امور اقتصادی، فرهنگی و... با مردم محلی تعامل داشته باشد
• اصول سفر به منطقه‌ی مورد نظر، جاذبه‌های آن و ظرفیت‌های مردم محلی آنجا را به دیگران بشناساند

انواع اکو توریسم (بوم گردشگری)

بوم گردشگری انواع بسیار زیادی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• طبیعت درمانی
• مردم شناسی
• بیابان گردی
• غار نوردی
• دامنه نوردی
• کوه نوردی
• ورزش‌های آبی و ساحلی

اثرات مثبت اکو توریسم (بوم گردشگری)

• حراست از محیط زیست و منابع طبیعی: یکی از اصول اصلی بوم گردشگری، حفظ و حراست از محیط زیست است و در صورتی که به این اصل عمل شود، قطعا وضعیت طبیعت، محیط زیست و در نهایت کره‌ی زمین رو به بهبود خواهد رفت
• صیانت از فرهنگ مردم محلی، احترام به آن و شناساندن این فرهنگ به تمام جهان: بوم گردشگر می‌تواند با فعالیت‌هایی نظیر آشنایی با آداب و رسوم مردم محلی هر منطقه، خرید صنایع دستی آن‌ها، استفاده از محصولات کشاورزی و دامی و تعامل با مردم منطقه در امور مختلف، علاوه بر آشنایی با فرهنگ مردم آن منطقه، این فرهنگ را در سطوح گسترده‌تر رواج دهد
• نزدیک کردن فرهنگ جوامع مختلف به هم: بوم گردشگران در سفر خود به هر منطقه، با فرهنگ مردم آنجا آشنا شده، در امور روزانه‌ی مردم شرکت کرده و آن‌ها را با فرهنگ سایر ملل و جوامع آشنا می‌کنند. به این ترتیب مردم هر جامعه به فرهنگ مردم جوامع دیگر علاقه مند شده و همین امر باعث نزدیکی فرهنگ‌های مختلف به هم خواهد شد
• تلاش برای توسعه‌ی پایدار یک منطقه: اکو توریسم علاوه بر اینکه به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست اهمیت می‌دهد، با ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، ایجاد موقعیت‌های اقتصادی و... در جهت رشد و توسعه‌ی وضعیت اقتصادی مردم منطقه نیز می‌کوشد

اکو توریسم (بوم گردشگری) در ایران

متاسفانه با وجود ظرفیت‌های فراوانی که ایران برای گسترش بوم گردشگری و تحقق اصول آن دارد، مانند آب و هوای متنوع، طبیعت فوق العاده و...، اما هنوز این شاخه از گردشگری چندان در ایران شناخته نشده است. البته در سال‌های اخیر برگزاری تورهای خاص از جمله بازدید از دره‌ی راگا، بازدید از جنگل راش که از باقی مانده‌های جنگل‌های هیرکانی است، تور پرنده نگری در تالاب میانکاله و...، باعث شده تا طبیعت گردان بیشتر با مفهموم بوم گردشگری و اکو توریسم آشنا شوند، اما تا رسیدن به جایگاه مناسب راه زیادی مانده است.

امید است که در هنگام سفر به طبیعت، به گونه‌ای رفتار کنیم تا هم خودمان از بودن در آن همه زیبایی لذت ببریم و هم آن را به بهترین شکل به آیندگانمان هدیه دهیم.