دروازه ملل تخت جمشید - عظمتی که نمایندگان کشورها را حیرت‌زده می‌کرد!

تخت جمشید یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی ایران است. این سازه‌ی عظیم از دوران هخامنشیان بر جای مانده و بیش از 2500 سال قدمت دارد. دروازه ملل، نام یکی از کاخ‌های تخت جمشید است. این کاخ در زمان خشایارشاه ساخته شده و مسیر ورودی نمایندگان اقوام و ملت‌های مختلف به کاخ‌های اصلی تخت جمشید بوده است. در این مقاله به معرفی دروازه ملل تخت جمشید می‌پردازیم و اطلاعاتی در مورد این کاخ در اختیارتان قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.

دروازه ملل تخت جمشید

دروازه ملل، یک کاخ کوچک با وسعت حدود 612 متر مربع است. این کاخ در بخش شمال شرقی تخت جمشید قرار دارد و بین کاخ آپادانا و خیابان سپاهان واقع شده است. دروازه ملل در واقع یک تالار ورودی بوده است. اقوام و ملیت‌های مختلف برای ورود به مجموعه تخت جمشید باید از این محوطه عبور می‌کردند و زمان انتظار خود را در کاخ دروازه ملل سپری می‌نمودند. پس از آن، با کسب اجازه می‌توانستند وارد محوطه تخت جمشید شوند و به سمت دیگر کاخ‌ها بروند.

کاخ ملل در زمان داریوش بزرگ پایه‌ریزی شده و کارهای ساخت‌وساز آن در زمان خشایارشاه انجام شده است. این کاخ یکی از کوچک‌ترین کاخ‌های تخت جمشید می‌باشد و یک تالار با دیوارهای خشتی، 4 ستون بلند و 3 درگاه ورودی دارد.

ستون‌های دروازه ملل

ستون‌های کاخ دروازه ملل کامل‌ترین ستون‌های باقی‌مانده در تخت جمشید هستند. این ستون‌ها بیش از 16 متر ارتفاع دارند و به زیبایی تزئین شده‌اند. ستون‌های دروازه ملل شیاردار هستند و شامل چند قسمت می‎باشند. قسمت پایینی ستون‌ها به صورت زنگوله طراحی شده و بر روی سطح آن شیارهایی عمودی دیده می‎شود. بر روی این قسمت یک سنگ چرخ وجود دارد که در اصطلاح به آن "شالی ستون" می‌گویند.

قسمت بعدی بدنه اصلی ستون است که به شکل یک استوانه بلند ساخته شده است. این ستون استوانه‌ای شکل 48 شیار دارد. بالای این استوانه سرستون‌هایی به شکل دو گاو طراحی شده است.  این دو گاو پشت به پشت هم قرار دارند و بر روی ستون زانو زده‌اند. سرستون‌ها و گاوهای آن با نقش‌هایی از برگ، گل و بته تزئین شده‌اند و زیبایی ستون را چند برابر کرده‌اند.

درگاه‌های ورودی دروازه ملل

دروازه ملل تخت جمشید دارای 3 درگاه است. یک درگاه به عنوان ورودی اصلی در نظر گرفته شده و دو درگاه دیگر خروجی محسوب می‌شوند. نمایندگان ملل مختلف از درب اصلی وارد می‌شدند و از درگاه‌های خروجی به سمت کاخ آپادانا و صد ستون حرکت می‌کردند. دروازه‌های شرقی و غربی کاخ حدود 10 متر ارتفاع دارند و با موجوداتی چون گاوهای بالدار و حیوانات انسان نما تزئین شده‌اند. درگاه جنوبی کاخ بلندتر از دو دروازه شرقی و غربی است و هیچ نقش و نگاری ندارد.

درگاه غربی کاخ دروازه ملل با دو گاو بسیار بزرگ و بالدار تزئین شده است. این دو گاو در دو طرف درگاه ساخته شده‌اند. پاهای جلویی گاوها بر روی سکو قرار دارد و پاهای عقبی آن در حال حرکت طراحی شده است. این گاوها ریشی بلند و مستطیلی شکل دارند و با گل‎های دوازده پر و نیلوفر آبی تزئین شده‌اند.  

در دو طرف دروازه‌های شرقی، موجوداتی افسانه‌ای دیده می‎شود که به آن ابوالهول می‌گویند. ابوالهول‌ سری به شکل انسان، بدنی مانند گاو و بال‌هایی شبیه به عقاب دارد. بالای سر این موجودات یک تاج به شکل استوانه دیده می‎شود که قسمت بالایی و پائینی آن با نوارهایی تزئین شده است. بال‎های ابوالهول بر روی سکوها به شکل هلالی طراحی شده و دارای پرهایی بلند و باشکوه است. مردمان آن دوران عقیده داشتند که این موجودات شیاطین را از آنان دور می‌کند. از این رو، طرحی از آن‌ها را می‌ساختند و در ورودی کاخ‌ها و دیگر بناها قرار می‌دادند.

تالار دروازه ملل

با عبور از درگاه غربی کاخ، وارد تنها تالار کاخ دروازه ملل می‌شوید. این تالار 612.5 مترمربع مساحت دارد و هر ضلع آن 24.75 متر می‏باشد. دیوارهای تالار با کاشی‌هایی به رنگ آبی، سبز و نارنجی تزئین شده و بر روی آن نقش‌هایی از گل‌های دوازده پر و ردیف‌هایی از نخل دیده می‎شود. دور تا دور تالار سکوهایی برای نشستن مهمانان تعبیه شده است. این سکوها با سنگ‌هایی به رنگ سیاه ساخته شده‌‎اند و 52 سانتی‌متر ارتفاع دارند. در میان سکوی شمالی یک برجستگی به چشم می‎آید که ظاهری شبیه به یک میز دارد و دارای چند پله می‌باشد. به نظر می‌رسد این سکو جایگاه یکی از حاجبان دربار باشد.

حاجب بر روی این سکو می‌ایستاد و مهمانان را یکی از پس از دیگری به درون مجموعه هدایت می‌کرد. مهمانان از دو درگاه شرقی و جنوبی خارج می‌شدند و به سمت محل موردنظر می‌رفتند. درگاه جنوبی مهمانان را به کاخ آپادانا و درگاه شرقی به خیابان سپاهان و سپس کاخ صد ستون می‌رساند.   

کتیبه‌های دروازه ملل تخت جمشید

بر روی دیواره کناری درگاه‌ها، 3 کتیبه با 3 زبان مختلف دیده می‌شود. اولین کتیبه به زبان بابلی، دومین کتیبه به زبان پارسی باستان و سومین کتیبه به زبان عیلامی نگاشته شده است. نوشته روی هر 3 کتیبه یکسان است و مضمون زیر را می‌رساند:

"خدای بزرگ اهورا مزدا است که این زمین را آفرید، که خشایار را شاه کرد، یکی را شاه بسیاری، یکی را سرور بسیاری. من( هستم) خشایار شاه، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهایی که مردم گوناگون دارند، شاه این جهان فراخ و دور، پسر داریوش شاه، از هخامنشی. گوید خشایارشاه: این بارگاه همه ملل (دوورثیم ویسه دهیوم) را به من توفیق اهورا مزدا ساختم. بسا ساختمان‌های خوب دیگر در این پارسه کرده آمد. که من برآوردم و پدرم برپا کرد. هر آن بنایی که زیبا می‌نماید، همه را به تایید اهورا مزدا، ما ساختیم. گوید خشایارشاه: اهورا مزدا مرا بپاياد و کشور را و هرچه بر دست من ساخته آمده و هرچه بر دست پدرم بر پا گشته، این‌ها را نیز اهورا مزدا بپاياد."

مسیر دسترسی به دروازه ملل تخت جمشید

تخت جمشید در استان فارس، 57 کیلومتری شهر شیراز واقع شده و حدود 10 کیلومتر با شهرستان مرودشت فاصله دارد. برای بازدید از این مجموعه باید ابتدا وارد جاده مرودشت شوید. در ادامه مسیر، پس از طی کردن حدود 50 کیلومتر به تخت جمشید می‎رسید. تخت جمشید بر روی یک سکوی سنگی بنا شده و ارتفاع آن بین 8 تا 18 کیلومتر بالاتر از سطح مرودشت می‌باشد.

برای ورود به مجموعه تخت جمشید باید بلیط تهیه کنید. پس از آن می‌توانید از تمام بخش‌های مجموعه بازدید کنید و کاخ دروازه ملل را نیز ببینید. این کاخ در شمال غربی مجموعه و در کنار پلکان ورودی قرار دارد.  

در این مقاله در مورد دروازه ملل تخت جمشید صحبت کردیم و بخش‌های مختلف آن را معرفی نمودیم. همان‌طور که گفتیم، دروازه ملل یک کاخ کوچک است که در ورودی مجموعه تخت جمشید قرار دارد. این کاخ در واقع اتاق انتظار مجموعه تخت جمشید بوده است. نمایندگان ملل مختلف برای ورود به مجموعه ابتدا وارد این اتاق می‌شدند و پس از دریافت مجوزهای موردنیاز، به کاخ‌های اصلی تخت جمشید راه پیدا می‎کردند. کاخ دروازه ملل نیز مانند دیگر بخش‌های مجموعه تاریخی تخت جمشید، معماری بسیار جذابی دارد و شکوه و عظمت دوران هخامنشیان را به تصویر می‌کشد. اگر به تاریخ و معماری ایران باستان علاقه‌مندید، حتما سفری به شیراز زیبا داشته باشید و از بنای تاریخی تخت جمشید بازدید کنید. در صورت تمایل می‌توانید با تورهای گردشگری همراه شوید و یک سفر گروهی جذاب را تجربه کنید.