طاقِ کسری | هر آنچه باید در مورد این بنای تاریخی بدانید!

برخی از بناهای قدیمی، اهمیت بسیار زیادی دارند، چرا که ساخت چنین بناهایی در آن روزگاران و بدون امکانات از عجایب معماری به شمار می‌رود. در معماری ایرانی از این دست بناها کم نداریم، یکی از ساختمان‌هایی که چندین قرن قبل ساخته شده، بسیار عظیم و باشکوه است و باستان شناسان را در حیرت فرو برده، کاخ کسری می‌باشد که در شهر باستانیِ تیسفون قرار داشته است، کاخی که امروزه خارج از مرزهای ایران و در کشور عراق جای گرفته و یکی از شاهکارهای معماریِ ایرانی محسوب می‌شود. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید تا شما را بیشتر با این مکان شگفت انگیز آشنا کرده و توضیحاتی در مورد آن ارائه دهیم.

بیشتر بخوانید : از کربلا و نجف چه سوغاتی‌هایی بخریم؟

تاریخچه‌ی طاق کسری

سال ساخت دقیق کاخ کسری مشخص نیست و این یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که تاریخ نگاران با آن روبرو هستند، عده‌ای بر این باورند که کاخ کسری در زمان شاپور یکم ساخته شده و برخی دیگر عقیده دارند ساخت این بنا در دوره‌ی خسرو یکم (انوشیروان) انجام گرفته است، حتی عده‌ای قدمت این بنا را متعلق به حکومت اشکانیان می‌دانند، اما چیزی که اهمیت دارد این است که کاخ کسری حدود 2000 سال قدمت دارد و از شاهکارهای معماریِ ساسانی به شمار می‌رود. مراسم‌های متعددی نظیر دیدار پادشاه با سران کشورها، بارِ عام، جشن نوروز و... تا سال‌ها در این کاخ انجام می‌شد، هنگامی که اعراب به ایران حمله کردند، کاخ کسری آسیب‌های جدی دید و حتی منصور خلیفه‌ی عباسی قصد تخریبِ کاملِ آن را داشت که وقتی دید این خراب کردن، هزینه و زمان زیادی می‌طلبد، از این کار منصرف شد، پس از آن کاخ کسری به یک مکان متروکه تبدیل شد که کسی کاری به آن نداشت. امروزه از این بنا چیز زیادی باقی نمانده به جز یک طاق که به طاق کسری یا مدائن معروف است و چند دیوار که چندین متر از ارتفاع هر یک کم شده است، یکی از دیوارها شکاف بزرگی برداشته که به مرور بیشتر می‌شود و تمام بنا را در معرض تخریب قرار داده است. کاخ کسری امروزه در عراق واقع شده و با وجود تلاش‌های ایران برای اینکه این بنا در فهرست جهانیِ یونسکو ثبت شود، عراق هیچ کوششی در این زمینه انجام نداده، این در حالی است که کاخ کسری بزرگ‌ترین بنایِ خشتیِ ایرانِ باستان بوده و از نظر قدمت و معماری جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد.

بیشتر بخوانید : معرفی 6 هتل عالی در نجف اشرف

علت نامگذاریِ طاق کسری

کسری واژه‌ای عربی و معرب اسم خسرو است که به لهجه‌ی عربی درآمده، اعراب پادشاهان ساسانی را به این نام می‌خواندند به همین دلیل این کاخ هم به نام کاخ کسری یعنی کاخ پادشاهان ساسانی یا کاخی که به دستور خسرو ساخته شده نامیده می‌شود.

ویژگی‌های طاق کسری

طاق کسری در واقع بخشی از یک بنای عظیم و حیرت انگیز است که به احتمال فراوان در دوره‌ی ساسانی ساخته شده، این بنا بسیار باشکوه بوده و هدف از ساخت آن به رخ کشیدن قدرت حکومت ساسانی در برابر ملل دیگر و نشان دهنده‌ی مهارت ایرانی‌ها در معماری و ساختمان سازی بوده است. عرض ایوان طاق کسری 25 متر است که آن را پس از پل گاومیشان به عریض‌ترین طاقِ معماریِ ایرانِ باستان بدل کرده، این طاق 30 متر ارتفاع و حدود 43 متر پهنا دارد، بلندیِ دیوارهایی که امروزه بخش‌هایی از آن‌ها باقی مانده 7 متر از طاق بلندتر بوده که در نوع خود بی نظیر و موجب حیرت باستان شناسان است. کاخ مدائن، ایوان و طاقِ آن به حدی باشکوه بوده که هرکس به آن وارد می‌شده متحیر می‌مانده است، تا حدی که وقتی اعراب به ایران حمله و این کاخ را تسخیر کردند، از مشاهده‌ی این حجم از عظمت و زیبایی انگشت به دهان مانده‌اند، در روایات تاریخی آمده است که فرشی معروف به بهار خسرو در قسمتی از کاخ پهن شده بوده که اعراب آن را تکه تکه کرده‌اند.

معماریِ طاق کسری

در داستانی که در رابطه با ساخت کاخ کسری در شاهنامه آمده است، خسرو پرویز پادشاه بلند آوازه‌ی ساسانی تصمیم گرفت برای نمایش قدرت حکومتِ خود، بنایی عظیم بسازد که همگان را متحیر نماید، از این رو بر آن شد تا از میان معماران ماهر، بهترین را برای ساخت این بنا به کار بگمارد. این گونه بود که طی فراخوانی بهترین معماران از سراسر جهان جمع شده و در نهایت یکی از آن‌ها انتخاب شد، معمار کاخِ کسری بسیار قهار بود، او این کاخ را طراحی و آن را با کمک تعداد زیادی کارگر در طول 7 سال بنا کرد. در زمان ساسانیان ساخت بناهای بلند با ورودی‌های قوس دار بسیار متداول بود، کاخ کسری نیز این ویژگی را دارد ضمن اینکه ردپای معماریِ اشکانی، یونانی، رومی و سوری نیز در آن دیده می‌شود، با وجودی که امروزه بیشتر قسمت‌های کاخ از بین رفته و تنها ورودی آن و طاق کسری باقی مانده، اما باستان شناسان همگی به عظمت این بنا اعتراف کرده‌اند، بنایی که با آجر و گچ ساخته شده است. دیوارهایی بلند به پهنای 10 و طول بیش از 30 متر که ساخت آن‌ها بدون ابزارهای پیشرفته سبب شگفتیِ همگان شده است، 3 ردیف اتاق شامل اتاق‌های بزرگ جلویی و عقبی و اتاق‌های میانی که همچون یک راهرو بین اتاق‌های دیگر عمل می‌کردند، طاق نماهایی بیضی به شکل حلقه‌های قوس دار و از جنس گچ، که به صورت زاویه دار روی یکدیگر قرار گرفته و فواصل بین آن‌ها با ملات پر می‌شد، واحدهایی مسکونی که تمام عرض بنا را دربر گرفته بودند، در دو انتهای این واحدها، اتاق‌های 4 گوشی بوده که به احتمال زیاد سقف آن‌ها گنبد داشته است. از آنجا که وزن بنای کاخ کسری بسیار زیاد بوده، معماران پهنای پایه‌ها را زیاد گرفته‌اند، این پهنا به 4 تا 7 متر می‌رسید، ضخامت نقطه‌ی بالاییِ طاق‌ نیز حدود 1 متر بوده است. در پوسته‌ی طاق و در قسمت تحتانی آن لوله‌های سفالیِ قطوری دیده شده که احتمالا برای آویختن چراغ به کار می‌رفته است، دیوارهای داخلیِ کاخ تزئینات بسیار زیبایی داشته، از سنگ‌های مرمر رنگی گرفته تا موزائیک‌های شیشه‌ای که با تصویر سازی، صحنه‌های نبرد خسرو را روایت می‌کرده‌اند، کف کاخ از سنگ مرمر پوشانده شده بوده و روی این سنگ‌ها فرش‌های نفیسی قرار داشته است، گچبری در تزئین این بنا نقش اساسی داشته، بقایای مجسمه‌های مختلف، نقوش گل‌ها و حیوانات مختلف از جنس گچ و کنگره‌های گچی، همه و همه از نقش مهم گچ در تزئین بناهای عصر ساسانی حکایت دارد. در نزدیکیِ بنای کاخ کسری 4 دسته ویرانه دیده می‌شود که یکی به تل خسرو و دیگری به خزانه‌ی خسرو معروفند، این بناها قسمت‌هایی از کاخ بوده که امروزه به طور کامل از بین رفته‌اند، خطری که با توجه به بی مسئولیتیِ عراقی‌ها و عدم حفاظت از طاق کسری، آن را نیز تهدید می‌کند.

بهترین زمان سفر به طاق کسری

همانطور که می‌دانید عراق کشوری با آب و هوای گرم و خشک است، به همین دلیل تابستان‌هایی بسیار گرم دارد، بهترین زمان برای سفر به عراق و بازدید از طاق کسری، فصول پاییز و زمستان است، در این زمان‌ها هوای عراق مطبوع و دلپذیر و تماشای جاذبه‌های این کشور، لذتبخش خواهد بود.

مسیر دسترسی به طاق کسری

محلی که طاق کسری هم اکنون در آن واقع شده در گذشته جزئی از ایران بوده، اما با گذشت زمان و تغییر در مرزبندیِ کشورها، این نقطه به عراق تعلق گرفته و بخشی از این کشور محسوب می‌شود. چنانچه تصمیم داشتید به بازدید از طاق کسری بروید، ابتدا باید خود را به کشور عراق و شهر بغداد برسانید، سپس 40 کیلومتر به سمتِ جنوبِ شرقی این شهر رفته و به تماشای زیباییِ طاق کسری بنشینید.

آدرس: عراق، استان دیاله، 40 کیلومتریِ جنوبِ شرقیِ شهر بغداد، طاق کسری

در این مقاله طاق کسری را به شما معرفی کرده، در مورد تاریخچه، معماری و بخش‌های مختلف آن صحبت نمودیم و شرایط بازدید از آن را بیان کردیم. طاق کسری یکی از بی‌نظیرترین آثار تاریخیِ به جای مانده از دوران ساسانی می‌باشد که امروزه در کشور عراق قرار گرفته است.